سبک­های فرزندپروری

 امروزه محققان در خصوص سبک­های فرزندپروری والدین و تأثیراتی که هر یک بر رشد کودکان دارند، به بحث و بررسی پرداخته و الگوهای متفاوتی را ارائه داده اند. عمده­ ی مطالعات و مدل­های ارائه شده در این حوزه، بر دو بعد، پذیرش-پاسخ گویی^[1] و درخواست-کنترل^[2] تأکید دارند (دارلینگ^[3] و اشتاین برگ^[4]، 1993؛ مک کوبی^[5] و مارتین^[6]، 1983). بعد اوّل فرزندپروری (پذیرش- پاسخ گویی)، نشان دهنده­ی والدینی است که حمایت کننده بوده و به نیازهای فرزندانشان حساس هستند، تمایل دارند به کودکان خود محبت کنند و آن­ها را تحسین نمایند. والدین پذیرا و پاسخگو، با  عاطفه هستند ، اغلب با مهربانی ، تحسین و تشویق با فرزندانشان برخورد می کنند؛ آن­ها همچنین، موقعی که، کودک رفتار ناشایستی انجام می­دهد فوراّ او را تنبیه نمی­کنند. والدینی که کمتر پذیرا و پاسخگو هستند، از فرزندان خود ایراد می­گیرند، آن­ها را تحقیر و تنبیه می­کنند و به آن­ها توجهی نمی­نمایند (سیگلمن، 1999).

بعد درخواست- کنترل، بر کنترل والدین بر تصمیمات فرزندان اشاره دارد. والدین کنترل کننده و درخواست کننده یک سری قوانین را برای کودکان قرار می­دهند و از آن­ها انتظار دارند که از قوانین پیروی نمایند. آن­ها رفتار فرزندان را مشاهده و نظارت می­کنند تا مطمئن شوند که، مقررات توسط فرزندان اجرا می­شود. والدینی که کمتر سخت گیر و کنترل کننده هستند، درخواست­های کمی از فرزندان دارند، و به آن­ها اجازه می­دهند که استقلال و خودمختاری بیشتری در محیط اطرافشان داشته باشند. با توجه به این دو بعد، چهار سبک فرزندپروری عبارتند از: مقتدر^[7]، مستبد^[8] (سلطه جو)، سهل گیر^[9] و غفلت­گرا^[10] (دارلینگ و اشتاین برگ، 1993، مک کوبی و مارتین، 1983).

سازگاری

سازگاری به لحاظ نظری، سازه‌ی متنوع و پیچیده‌ای تلقی می‌شود و بر این اساس، اندیشمندان سعی در بررسی ابعاد گوناگون آن داشته‌اند. منظور از سازگاری، رابطه‌ای است که بین فرد و محیط او، به‌ویژه محیط اجتماعی وجود دارد و به او امکان می‌دهد تا نیازها و انگیزه‌های خود را پاسخ گوید. فرد زمانی سازگار است که بتواند بین خود و محیط اجتماعی‌اش رابطه‌ای سالم برقرار کند و انگیزه‌های خود را ارضا کند، در غیر این صورت، او را ناسازگار قلمداد می‌کنیم. در واقع، سازگاری با محیط، مهارتی است که باید آموخته شود و کیفیت آن مانند سایر آموخته‌ها به میزان کوشش و علاقه‌ی فرد برای یادگیری بستگی دارد (اسلامی‌نسب، 1373). انجمن روان‌پزشکی آمریکا (1994، به نقل از حجازی و شکوری­فر، 1384) سازگاری اجتماعی را چنین تعریف می‌کند:

هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی که غالباً مستلزم اصلاح تکانه‌ها، هیجان‌ها و نگرش‌هاست. سازگاری فرایندی اجتماعی است که  برآیند تأثیر عوامل فردی، خانوادگی و محیطی می‌باشد و بنابراین پدیده‌ای تک علتی محسوب نمی‌شود (زکی، 1389). سازگاری شرایط یا حالتی است که در آن رفتارهای فرد با نیازهای فرهنگ یا جامعه‌ای که به آن تعلق دارد، منطبق می‌شود و فرد احساس می‌کند که نیازهایش ارضاء  شده‌اند و یا ارضاء خواهند شد (کاظمی، 1388).